Occitania - Volèm Viure al País, n°144
novembre/decembre 2005
APRÈS CARCASSONA : ARA NOS CAU
PAUSAR OCCITÀNIA
Robèrt LAFONT
Vos ai avisat,dins mon darrier libre. Se
pòt que l'armari
ont leis
annadas amb la santat m'an embarraat, cracinèsse. Es la
consciéncia, ò,
se volètz, la passion de l'istòria viscuda que
corcossona. Vaicí donc.
La jornada dau 22 d'octòbre es una data. Pas
la marcar au
calendier, en
grandmercejant pas leis organizators, seriá injust e ges
intelligent. A
ieu me recòrda, proporcions gardadas, lo 24 de junh de 1973, ont
a la
Fèsta de Lucha Occitana a Montsegur venguèron tres mila
joves que
s'esperavan pas. Éra lo signe que passaviam d'un temps ont una
desena
d'occitanistas se montavan lo cocòt e se carpìnhavan en
cambra a un
temps d'aire liure e public. Eriam intrats dins çò que
sonère puèi lei
" Vint Gloriosas ". Lo Larzac seguiguèt dins l'annada.
Ongan la chifra es de multiplicar per tres ò
quatre. Lei joves
nòus son
presents en massa. Aquò s'anonciava dempuèi quauquei
temps, mai caliá
la pròva abandierada. L'avèm : lo temps nòu,
ò tres, qu'espère a fiu
d'analisi dempuèi 1991, s'anóncia. Pas faire cracinar
l'armari seriá
pietat.
Lo corcosson a de
cervèlas
Mai o cau faire amb precaucion e
clartat d'esperit. Lo corcosson a de
cervèlas. Primier de tot cau mesurar l'enemic. O dise en tota
clartat
finala, revision de tactica, desplaçament de conviccion, sens me
renegar de rèn, mai en n'arribant a conclusion. Avèm
davant nosautres
un Estat, a l'Elisèu e a Matinhon, e tanbèn un " aparelh
ideologic
d'Estat " a la carriera de Grenelle, de fèrre batut. E una
opinion de "
colhons de Francés " encara pestelada sus la leiçon que i
an apresa.
Avèm que nos resistís un voler de genocidi culturau que
data dau temps
ont Guilhem de Nogaret se meteguèt ai pès dau rei de
França e qu'a agut
totet lei sègles desempuèi per s'enfortir
d'assegurança, de sacres de
Reims e de sacralizacion laïca. Ara siam a terme. Un pauc de
resisténcia, e l'afaire es plegat. " En vos provinces, Sire, on
ne
parle presque plus patois. " - " C'est bien, étranglez le CAPES
d'occitan. "
La coiraça se renfortís, la
ciutadèla dobla lei
barris, ara que siam,
perqué la paur es dedins. Encara un còp dise
çò que pense. Fai trenta
ans qu'anoncière le " Dénouement
français ", e
dempuèi amolone leis
entresenhas que la pontannada nos dona. A temps passat s'ensenhaviam de
la bastison d'Euròpa, ont se perdeguèron amb lo franc 75
% dei
decisions estatalas ; ara la globalizacion nos aleiçona en
desmainatjant la maquina de produccion. L'armadura es un babòt
vujat,
lo castèu vèn un desèrt. Mai l'armadura, dura
qu'es, lo desèrt es
peiregós. La garnison se fai de mai en mai acarnassida.
Ai totjorn pensat que la fin de França,
escricha au libre d'aur
e de
vergonha de la fin de l'Estat-Nacion, se fariá dins la dolor e
la
ràbia, dins l'enduriment finau. Longtemps creseguère a un
retorn de
faissisme e guinhave dau costat dau FN. Ara crese puslèu que la
gobalizacion sota " l'Empèri ", coma ditz Tòni Negre, nos
fabrica un
òrdre capitalista sens sortida acompanhat d'escrancament de
l'Estat dei
conquistas socialas e dei libertats publicas. Bush i avança d'un
bòn
pas. Berluscòni seguís d'un pas de balarèla. De
Villepin i vai coma un
Sarkozy. Çò que vòu dire, segur, un avenir fosc de
luchas popularas e
de repressions de mai en mai ferotjas. Avisatz-vos, amics, que siam
pres, emborginats dedins e que dotze mila manifestants amassats per una
lenga mortinèla, dins l'agach d'una França qu'a pres en
Africa e en
Asia la costuma de genocidis pus roges qu'una bandiera occitana,
aquò's
une peta de cabra.
Pensar au pòble
Venèm d'aver una
victòria subretot sus nosautres. Ara cau
passar a
quicòm mai. La manifestacion de Carcassona èra per la "
lenga occitana
". Es lo primier còp qu'un pòble manifestejava per sa
lenga, e non pas
per son viure. O cresiáu pas possible. Òsca ! Ai escrich
la data. Se
volèm contunhar, cau pensar au pòble.
Aquí, lo corcosson ditz pas coma. Se crei
intelligent, mai es
pas
profèta. S'acontenta d'assenhalar lei lusors dau defòra,
de l'istòria,
que vei per lo trauc que fai dins la fusta.
Ne vei tres que cluquejan.
La primiera es un lumet encara. Nais de la
còntradiccion que
caupiá
dins la lei Defferre de regionalizacion (una consequéncia,
benlèu
bastarda, mai reala de nòstrei " Vint gloriosas ", o cau pas
doblidar).
L'esperave. Ara comença de se far vesibla. Lei presidents dei
regions
francesas devián, lèu ò tard, s'avisar que dins lo
batalhon europèu
èran leis enfants de tropas : sens poders, sens moneda, conhats
dins
una concurréncia bauja amb lo departament, responsables dins de
circonscripcions de l'Estat dessenhadas en cinc minutas : de nanets
risibles ! Queyrane, lo President socialista de Ròse-Aups,
vèn de o
dire. E a prononciat la paraula que dona la carn de galina au gau
galés
: Autonomia. Mai encara un còp, mèfi ! Es un socialista
embarcat coma
totei sus lo nègachin dau neò-capitalisme. E es lo
president de la
primiera region economica de França, la pus madura, la pus
ausarda, lo
perilh principau dins la concurréncia territoriala amb l'espaci
occitan. Per provar que parlar vòu rèn dire, Vauzelle,
qu'es pas a un
prepaus torsut de mai ò de mens, vèn de l'aprovar. Mai
siatz avisats.
L'ascla entre regions e Estat vèn d'aparéisser. Cau jogar
Regions. E
pas doblidar leis Euròregions, qu'una es
occitanò-catalana.
Segond esclaire. Lusís au mitan dau desvari.
Lo referendum
francés s'es
acabat per la desbranda dau projècte europèu. Dise
bèn " projècte ",
perqué lei govèrns d'Estats sempre sobeirans, e mai
sián globalament
tant coma europeanament curats, se mesfisan bèn de pas laissar
escapar
çò que tenián : Maastricht, Amsterdam e
Niça, e mai çò que podián
encara arrapar : vos ne fagatz pas ! lei mejans juridics s'apreparan
per passar sus lo ventre dei ciutadans francés e olandés,
e far dintrar
per la fenèstra lo Tractat-Constitucion que se tustèt a
una pòrta
tampada. Mèfi ! Mèfi !
Lo lumet es dins lo quite bolhabaissa. La fogassa
dau referendum passa
per catastròfa. Ieu o crese pas ; la catastròfa
èra d'adoptar la
conclusion finala d'un procès politic que remonta a 1948 :
neo-liberalisme vengut una lei ininvalidabla e eternizacion per la
règla de vòt a l'unanimitat dau règne deis Estats
tirans-e-somés. Aquò
sota l'escapa de progrès democratics probables e minims, que
tant de "
regionalistas ", (mon partit, lo Pòc) s'i empeguèron coma
moscas a la
bresca. Mai, dins la campanha electorala, i aguèt una
bolegadissa
electorala, una beluga de consciéncia civica. Lo debat se
meteguèt dins
lo camp dau non, d'un costat de senèstra insatisfacha e ideosa.
Sabe
bèn que sa votacion s'apondèt a la collusion
extrèma drecha-senèstra "
jacobinassa " (remarca en passant, dins aquel afrairament fòra
natura,
la veritat de la classa politica francesa se declarava a bèus
uelhs
vesents). Eriam donc dins la confusion, e d'unei manquèron pas
de nos
ne levar la pèu. Mai, escortegats qu'escortegats, sabiam que
l'istòria
es totjorn facha de mesclum. E se portèt antau de qué
faire lei famós
55 % qu'aplantèron la menaça màger au prètz
dau pastís.
Dempuèi la discussion per una autra
Euròpa a pas
decessat. Ne siáu
avisat quotidianament sus Internet. Tròbe aquí
fòrça dobertura, fòrça
intelligéncia. Mai ges de preséncia occitana. Leis
occitanistas laissan
faire lei jacobins que se i engulhen. Un còp de mai
serián a costat de
la tòca ? E pasmens, s'òm metiá ensems lo partit
dau " Si, pasmens "
(çai mete lo Pòc, que donava totei leis arguments dau non
en fasènt
votar òc) amb lo partit europèu emergent de la
senèstra, auriam un
nogau consequent e mobilizable per una ciutadaniá
europeïsta
aventurada. Mai per far lo nogau tanben consistent, en mai de
consequent, cau lo projècte que s'espèra, clar e
realista, argumentat,
audaciós. Occitanistas, auriatz pas la clau dins la pòcha
? Esperatz
que l'enemic aga tirat lei pestèus de securitat ?
La consciéncia
occitana al rendètz-vos
L'autre lume, mai que lumet, lo
vese dins la consciéncia
occitana, la
que parlava " lenga " a
Carcassona. Dau mai vau, dau mai siáu
convençut
que lei lengas son pas nècias ; son ont son e coma son per de
rasons
sosterranhas geograficò-etnò-istoricas. I a donc una
Occitània, aquela
crosada de camins evidenta au Sud-Oèst d'Euròpa,
articulacion de Nòrd e
de Miègjorn, aquela " tombada " narurala dau continent per
Ròse e
Aquitània sus la Mar arabò-latina. Cau persuadir leis
Occitans
qu'Occitània existís, sus ela e per Euròpa. La
veson coma una saca
penjada au còu de París. La deurián veire coma un
èstre viu que se
descarga dau fais qu'a sus l'esquina dempuèi uech sègles,
dau fais
genocidari. E mai cau pas desoblidar qu'amb lei país catalans,
son
complement miegjornau, fan un autre nos relacionau, pus grand e tan
naturau. Es la leiçon que trase de l'Eurò-Congrès
dos mila (lei
conclusions son publicadas, podètz consultar).
Es pas solament una leiçon
geograficò-etnò-politica. Es una leiçon
d'intelligéncia. Quand Occitània e sa sòrre
Catalonha faguèron son lum,
se trachava de sa porgida a la civilizacion. Ieu sòne
aquò un Subjècte d'Istòria.
Sabe que la paraula es escabissosa, tròp intellectuala. Mai n'ai
pas d'
autra per lo moment. Mon vòt es pas d'indepéndencia
nacionala.
L'expression es per lo sègle XIXen e per lo malastrós
Tractat de
Versalhas qu'a supliciat quasi quaranta ans nòstre Continent e
sei
pòbles. Es pas ni mai per una provincializacion de
França. De França,
es l'ora de o dire, après aver tot temptat per pas aver a o dire
(fins
a rescontrar, per pas grand causa, son President en cò sieu e
entre
quatre uelhs), n'ai lo gonflige e un regonfle.
Non, çò que voudriáu es una
Occitània
intelligenta, una Occitània
(apelatz-la nacion, se volètz, ai jamai agut rèn
còntra, a condicion de
s'entendre sus lei mots), una Catalanoccitània autonòma
que donèsse de
leiçons d'Euròpa nòva au vièlh Continent
rampós d'Estats. Un Subjècte
d'Istòria. Me diretz que serà pas deman la velha. Donc
après-deman...
Uei, pausem donc Occitània sus la taula de jòc. E joguem,
avancem lo
palet. O ditz lo corcosson.
Robèrt
LAFONT