Lo referèndum catalan, o la consultacion ciutadana deu 9 de noveme se voletz, qu’ei passada. lo resultat qu’ei clar : que i a ua hòrta volontat independentista en Catalonha e arrés non la pòden denegar.
Segur, a Madrid, lo govèrn de Mariano Rajoy que s’encapborreish a arrefusar lo resultat d’ua consultacion que jutja « antidemocratica » e que considèra com ua « operacion de propaganda ». Mes arren n’empachava lo govèrn de Madrid d’autorizar un referèndum legau, organizat de faiçon oficiau. N’ac voló pas e donc adara que’s tròba dab un problèma.
Lo govèrn catalan que’s tròba tanben acarat a un problèma : e dèu o pas organizar eleccions anticipadas au Parlament de Catalonha ? Que poderé estar ua solucion mes cambiar l’eleccion d’un parlament en referèndum non sembla pas ua bona solucion democratica.
La question qu’ei de saber a que pòt servir l’Euròpa ? Que calerà plan a un moment que las instàncias europèas se mesclen d’aqueth ahar. Pr’amor qu’ei l’estabilitat e la credibilitat de l’Euròpa qui son en jòc. Se per malastre la situacion en Catalonha e devèva virar mau, per incapacitat deu govèrn espanhòu a sortir deu son rasonament absurde qui consisteish a díser que los catalans non pòden pas decidir sols deu lor aviéner ! Que s’i passaré ? Que haré l’Euròpa ? Pr’amor l’aviéner deus catalans qu’ei l’Euròpa : arren mei.
Las arradics de la crisi que las trobam segur en ua istòria lunehèca mes tanben en eveniments mei recents. Que sufeish de’s rebrembrar quin estó contestat l’estatut d’autonomia de Catalonha, adoptat per la majoritat deus catalans e negociat per Pasqual Maragall en 2006. Segur n’èra pas l’independéncia qui vòlen daubuns uei lo dia, mes qu’èra un pas endavant. Lo poder centrau qu’ac hasó tot entà que lo Tribunau Constitucionau contestèsse aqueth estatut d’autonomia.
L’Euròpa qu’ei malauta deus Estats
Dejà a aquera epòca l’Euròpa que’s seré devuda encuentar de l’ahar. Qu’èra lo gèrmi de la crisi de uei. E qu’ei ua crisi europèa. La crisi espanhòla o se voletz la crisi catalana, o se voletz enqüèra la crisi catalano-espanhòla, qu’ei tanben nosta.
Qu’ei la crisi de la politica, deus partits classics ; qu’ei la crisi de credibilitat de las democracias europèas. Catalonha n’ei pas Cossòvo. N’ei pas tanpauc Escòcia. Los escocés qu’an votat « non » mes eths qu’an avut lo dret de votar. Hòrt de monde en Euròpa qu’an bohat en véder lo resultat escocés ; e que n’an tirat la conslusion que finalament que seré plan que los catalans avossin lo dret de votar…a condicions de votar « non ». Cameron que prengó lo risc ! Rajoy n’a pas gausat o ne n’a pas avut l’intelligéncia. Lo resultat qu’ei ua legitimacion enqüèra mei grana deus qui demandan l’independéncia.
L’ironia qu’ei de véder que lo país mensh convençut per l’Euròpa ( lo Reiaume-Unit) ei capable de préner lo risc d’un referèndum mentre que lo govèrn espanhòu, qui non dèisha pas de cridar la soa fe en l’Euròpa, e’s revèla incapable de resòlver ua crisi qui n’ei pas vienguda sobtament mes qui s’anóncia dempuish annadas.
L’Euròpa qu’ei malauta deus Estats. L’Euròpa qu’ei en manca de democracia.
Se non deisham pas rapidament de bastir l’Euròpa sus la volontat e l’ideologia de vint-e-ueit Estats que la condamnam. L’abséncia de decisions vertadèrament democraticas a l’Union europèa que l’aflaqueish. Dab ua Comission europèa qui n’ei pas un vertadèr govèrn, dab un conselh europèu ( los caps d’Estats) qui institucionaliza l’egoïsme estato-nacionau n’anaram pas luenh.
La crisi qu’ei nosta tanben
La situacion catalana qu’ei un deus revelators de la crisi de l’Euròpa. La situacion de decredibilizacion deus partits politics en l’Estat espanhòu qu’ei la medisha com en los autes Estats.
Que i aurà expressions mei, diferentas, d’aquera crisi en los autes Estats.
Non serà benlhèu pas un referèndum d’independéncia mes que serà per exemple, a noste, ua refòrma territoriau, trantalhanta e sacamandejada peu conservatisme. O que serà l’ahortiment deu presidencialisme dens un contèxte on la hidança en l’òmi o la hemna providenciau ei au mei baish. O que serà la susmauta, la revòlta fàcia a l’incapacitat deu poder a respóner corrèctament a l’injustícia que representa la mort d’un gojat de vint ans dens un ahar qui’s seré devut reglar en amont, per lo dialògue e la concertacion.
La democracia qu’ei malauta, los partits que son decridibilizats, mes non coneishi pas un sistèma mei qui posca remplaçar tot aquò. Que cau arrenavir lo biais de governar, modernizar lo biais de causir los qui son en responsabilitat.
Qu’èi paur de tornar díser causas qui digom dejà cent còps ; mes que m’i torni pr’amor no’m vòli pas deishar ganhar per las profecias populistas e facisantas.
Que cau mei de representativitat, mei de proporcionau. Que cau abandonar lo cumul deus mandats. Que cau descentralizar vertadèrament. Que cau responsabilizar los elegits e deishar d’abandonar lo govèrn a l’administracion e a la finança.
Díser la vertat
E enfin que cau deishar de har discors que arrés non pòden pas mei créder.Que cau díser la verta ! Non la creishença non tornarà pas com abans ! Qu’ei acabat lo temps de desperdiciar e de guastar las resèrvas naturaus, la tèrra, l’aiga e l’aire. Qu’ei viengut lo temps de partatjar !
Tà tornar e har lo ligam dab lo subjècte de depart, que diserèi que soi segur que l’independéncia de Catalonha non resolverà pas la crisi economica qui pateishen los catalans, com los autes pòbles d’Euròpa ; mes se permet de melhorar la democracia, de’s virar quauques frustracions, de dar enveja a un pòble de participar mei a bastir ua Euròpa democratica, capabla de respóner aus desfís economics e ecologics qui ns’espèran, alavetz non vedi pas au nom de qué e poderí denegar aus catalans un dret qui reclaman pacificament.
David Grosclaude
http://david-grosclaude.com/2014/11/11/la-crisi-catalana-prova-quin-va-mau-la-democracia-europea/